ปีกว่าแล้วสินะ
สำหรับการเดินทางไป-หลับ ระหว่าง กทม.กับ จ.ลพบุรี นับครั้งไม่ถ้วน นึกถึงทีไร
เป็นอันต้องเปิดตารางในสมุดโน๊ตเล่มเล็กที่อยู่ในสภาพที่ใครเห็นก็คงมองว่า “ไปผ่านสนามรบที่ไหนมา”
เปิดดู
ครั้งล่าสุดเมื่อวันที่
29 มิถุนายน 2555 ที่ผ่านมา
เป็นการเข้าร่วมเวทีที่บอกไม่ถูกว่า “รู้สึกอย่างไร”
หากย้อนไปเมื่อปี 2553
มีคนถามดิฉันว่า “ตกลงว่าโครงการนี้เอาไง...จะเดินหน้าหรือหยุดเดิน”
ไม่รู้ด้วยความดื้อหรืออะไรที่ทำให้ตอบไปว่า “เดินหน้าต่อคะ...”
ผศ.ดร.ดวง ทองคำซุ่ยหัวหน้า โครงการสร้างสุขภาวะชุมชน: ความยั่งยืนของชุมชนคนทำดินสอพอง |
ไม่แปลกใจเลยว่า
ทำไมแววตาของอาจารย์ในวันนั้น ถึงทำให้ดิฉันน้ำตาคลอได้
เมื่อลองทบทวน คิด ตรึกตรองดูว่า กว่าจะถึงวันนี้ วันที่ชุมชนคนบ้านหินสองก้อน กล้ากระโดดออกมาบอกว่า “อยากรวมกลุ่มกันแล้ว อยากจะทำดินสอพองสตุบ้าง” มีช่วงไหนบ้างนะที่เป็นมูลเหตุสำคัญของเรื่องนี้
ภาพป้าพยงค์ กำลังเตรียมการสาธิตการหยอดดิน และให้ผู้เข้าร่วมได้หยอดดินสอพองและให้เป็นของที่ระลึก |
ภาพการบอกเล่าเรื่องราวของดินสอพอง องค์ความรู้ต่างๆ ให้กับคนที่มาเข้าร่วมงานกาชาด และสนใจเดินชมบูธ |
ภาพผู้เข้าร่วมงานกาชาด แสดงความคิดเห็นในบูธ "คุณรู้สึกอย่างไร ถ้าหากดินสอพองจะหมดไปจากเมืองลพบุรี" |
“วังนารายณ์คู่บ้าน ศาลพระกาฬคู่เมือง ปรางค์สามยอดลือเลื่อง เมืองแห่งดินสอพอง เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์เกริกก้อง แผ่นดินทอง สมเด็จพระนารายณ์”
ไม่เพียงเท่านั้น อาชีพการทำดินสอพองยังเป็นภูมิปัญญาชาวบ้านที่ทรงคุณค่าของชุมชนบ้านหินสองก้อน
ตำบลทะเลชุบศร ที่สืบทอดต่อกันมาจากบรรพบุรุษ แต่งานนั้น
ใครจะรู้ว่าเป็นจุดเริ่มต้นของการพบเจอกับ นักเชื่อมประสานตัวยง อย่าง “คุณเครือวัลย์
ก้านลำไย”
ในงานนี้ มีหลายคนยังไม่รู้ว่า ดินสอพอง คืออะไร?
ดินสอพอง คือ ดินที่เกิดจากการผุพังของหินปูนและถูกน้ำพัดพามาสะสมอยู่ตามเชิงเขาหรือบริเวณที่ลุ่ม อยู่ลึกประมาณ 2 เมตร มีลักษณะเป็นสีขาวเกิดจากสารประกอบหินปูน ที่มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า แคลเซียมคาร์บอเนต (calcium carbonate) ผสมอยู่มากกว่าร้อยละ 80 ซึ่งเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "ดินมาร์ล"
แหล่งดินมาร์ลที่มีคุณภาพดี อยู่ในตำบลท่าแค และ ตำบลกกโก จ.ลพบุรี และกว่าจะมาเป็นดินสอพองที่เราเห็น ต้องผ่านกระบวนการแยกกากดิน โดยใช้น้ำฉีดกองดินมาร์ล (ดินดิบ) ให้ดินละลายมารวมกันในบ่อ โดยใช้ตะแกรงกรองเศษวัสดุต่างๆออก พักไว้ในบ่อกรองหรือบ่อเนื้อ ทิ้งไว้หนึ่งคืน ดินขาวก็จะเริ่มตกตะกอนนอนก้นบ่อ จากนั้นก็แยกน้ำออก เอาเนื้อดินไปหยอดผ่านแม่พิมพ์ ตากแดด 2-3 วัน ก็เป็นอันใช้งานได้
ดินสอพองยังมีส่วนสำคัญในอุตสาหกรรมหลายประเภท เช่น อุตสาหกรรมเฟอร์นิเจอร์ (นำไปขัดผิวและตกแต่งรอยแตกร้าว) อุตสาหกรรมปาล์มน้ำมัน (ใช้แยกเปลือกปาล์ม) อุตสาหกรรมสี (ผสมสีเพื่อให้เนื้อสีเนียน) เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีการสั่งซื้อดินสอพองไปใช้ดับไฟป่าในต่างประเทศด้วย ใกล้ตัวมาอีกนิด ในยาสีฟัน ธูป เครื่องสำอางค์ ก็มีดินสอพองเป็นส่วนประกอบหลัก นอกจากนี้ยังมีการนำดินสอพองไป รักษาแผลฟกช้ำ ใช้ทำไข่เค็มดินสอพอง และปั้นหุ่นจำลอง หรือ องค์พระได้ด้วย
จังหวัดลพบุรี ได้ชื่อว่าผลิตดินสอพองที่มีคุณภาพที่ดีที่สุด แห่งเดียวในประเทศไทย แหล่งผลิตอยู่ที่หมู่บ้านหินสองก้อน (อยู่ริมคลองชลประทาน) ในตำบลทะเลชุบศร อำเภอเมือง (บริเวณสะพาน 6) เป็นหมู่บ้านที่มีการทำดินสอพองแทบแทุกครัวเรือน
อ.ประเชิญ คนเทศ ที่ปรึกษา โครงการ โครงการสร้างสุขภาวะชุมชน: ความยั่งยืนของชุมชนคนทำดินสอพอง |
เมื่อวันที่ 8 ก.ค. 55 เป็นครั้งแรกที่ได้เจอกับคุณเครือวัลย์หรือคุณโอ๋ เป็นการเปิดวงคุยกับชุมชน ณ ใต้ต้นไม้ริมคลองชลประทาน แววของการเป็นผู้นำโดดเด่นมาก การให้ความสนใจ สอบถาม และการเสนอแนะ ทำให้ดิฉันอยากทำความรู้จักกับคุณโอ๋ให้มากขึ้น พอเสร็จจากวงคุยในพื้นที่ เรากลับมาคุยกันต่อที่ศูนย์วิทย์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี พี่โอ๋ ตั้งใจตามมาคุยกับเราต่อ มีท่าน “อาจารย์ประเชิญ คนเทศ” ผู้ซึ่งมีส่วนช่วยให้ชุมชนตื่น และตระหนัก กับความยั่งยืนของอาชีพดินสอพอง เป็นโต้โผงานนี้ อาจารย์ดวง ทองคำซุ่ยและทีมเป็นตัวหลักในการทำงานวิจัยและประสานงาน และมีตัวแทนชุมชนมา 5 คน ร่วมพูดคุยวางแผนการทำงาน
คุณเครือวัลย์ ก้านลำใย ประธานวิสาหกิจชุมชนกลุ่มผลิตสมุนไพร ตำบลโพธิ์ตรุ |
เมื่อได้พูดคุย แลกเปลี่ยนมุมมอง
เรื่องราวของดินสอพองกัน ดิฉันสัมผัสได้ถึงความตั้งใจ มุ่งมั่นกับงานนี้
หลังจากวันนั้น ดิฉันก็ได้รับโทรศัพท์จากคุณโอ๋ อยู่เป็นนิจ
เพื่อปรึกษาหารือถึงลู่ทางการทำงานในพื้นที่ ที่สำคัญทีมงานของท่านอาจารย์ดวง ไม่ว่าจะเป็นคูณสุชาติ เหลาหอม คุณสุรพล เขียวหวาน และคุณสุกัญญา จำปาทิพย์
ได้เป็นกำลังสำคัญในการเสริมหนุนเรื่ององค์ความรู้ต่างๆ ประสานงานในพื้นที่อย่างต่อเนื่อง
และเชื่อมโยงกับคุณโอ๋ อยู่เป็นประจำ
มเวทีเสวนาเรื่อง “ดินสอพอง...หนึ่งเดียวในโลก” ในงาน Organic and Natural Asian Expo2012 |
มีการแต่งตัวคล้ายดังหนุมาน มาสร้างสีสรรค์ภายในงาน ระหว่างการเสวนาบนเวที และขายของที่บูธ ดินสอพอง |
หลังจากนั้น ในวันที่
29
มิถุนายน 2555 ทางทีมนักวิจัยโครงการ นำโดย
ผศ.ดร.ดวง ทองคำซุ่ย ได้เปิดเวที “เชื่อมประสานเครือข่ายจากต้นน้ำถึงปลายน้ำ
ในการทำดินสอพอง” โดยมีตัวแทนผู้มีส่วนได้ส่วนเสียทั้งหมดมาแลกเปลี่ยน
พูดคุยกัน ในเวทีวันนั้นเองมีตัวแทนจากวิสาหกิจชุมชน อุตสาหกรรมจังหวัด
พานิชจังหวัด สาธารณสุขจังหวัด นักข่าว ฯลฯ มาเขาร่วมแลกเปลี่ยนกัน สร้างขวัญและกำลังใจให้กับชุมชนบ้านหินสองก้อนเป็นอันมาก วันนั้นมีคนในชุมชนเข้าร่วมกว่า 30 คน
ความพยายามของท่านอาจารย์ดวง และทีมงาน เปรียบเสมือน “การจุดประกายแห่งความหวัง” การลงพื้นที่เพื่อหาข้อมูลชุมชน การนำเสนอข้อมูล มุมมอง ใหม่ๆ ของพื้นที่ การพยายามสื่อสารเรื่องราวของดินสอพอง ในวงกว้าง โดยกลยุทธ์ต่างๆ นับไม่ถ้วน สุดท้ายแล้ว ใครจะไปรู้ว่า จะสามารถขับเคลื่อนงานมาได้ไกลขนาดนี้ ถึงแม้โครงการบูรณาการการสร้างเสริมสุขภาวะภาคกลาง (12 จังหวัด) จะปิดโครงการลง ตามธรรมชาติของงานวิจัย แต่นั่น ไม่ได้หมายความถึง การปิดตัวลงของ“โครงการสร้างสุขภาวะชุมชน ความยั่งยืนของชุมชนคนทำดินสอพอง” เพราะถึงวันนี้ "เชื้อไฟแห่งความหวัง" ที่ถูกจุดไว้เมื่อ 7 ปีที่ผ่านมา กำลังค่อยๆลุกลามไปในชุมชนคนทำดินสอพอง บ้านหินสองก้อนและนำไปสู่การมีสุขภาวะที่ดีของคนในชุมชน
ความคืบหน้าล่าสุด (วันที่ 25 ก.ค. 55) กลุ่มชุมชนบ้านหินสองก้อน ได้จดทะเบียนเป็น “วิสาหกิจชุมชนดินสอพองสตุบ้านหินสองก้อน ตรา หนุมาน” อย่างเป็นทางการแล้ว พร้อมทั้งส่งตัวอย่าง ดินสอพองที่สตุแล้ว ไปตรวจที่อุตสาหกรรมจังหวัด เพื่อให้ได้มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน (มผช.) ตอนนี้อยู่ระหว่างการรอผลตรวจ แต่ชุมชนไม่ละทิ้งโอกาส ระหว่างการดำเนินการตรวจสอบผลิตภัณฑ์ ได้นำดินสอพองดิบ ไปสตุที่ศูนย์วิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี และนำไปขายเพื่อทดสอบและหาตลาด ตอนนี้รวบรวมได้ประมาณ 500 กิโลกรัม ก้าวต่อไป ทางท่านอาจารย์ดวง แจ้งให้ทราบว่า ทางศูนย์วิทย์ฯ ยินดีให้ทาง “วิสาหกิจชุมชนดินสอพองสตุบ้านหินสองก้อน ตรา หนุมาน” ยืมเครื่องสตุ ไปใช้เพื่อสตุดินสอพองก่อน เนื่องจากจะมีการจัดงานสัปดาห์วิทยาศาสตร์ ที่เมืองทองธานี ในวันที่ 8-22 สิงหาคม 2555 ในงานนี้กลุ่มวิสาหกิจชุมชน จะนำดินสอพองสตุไปจำหน่ายอย่างเป็นทางการในนาม “วิสาหกิจชุมชนดินสอพองสตุบ้านหินสองก้อน ตรา หนุมาน”
ความพยายามของท่านอาจารย์ดวง และทีมงาน เปรียบเสมือน “การจุดประกายแห่งความหวัง” การลงพื้นที่เพื่อหาข้อมูลชุมชน การนำเสนอข้อมูล มุมมอง ใหม่ๆ ของพื้นที่ การพยายามสื่อสารเรื่องราวของดินสอพอง ในวงกว้าง โดยกลยุทธ์ต่างๆ นับไม่ถ้วน สุดท้ายแล้ว ใครจะไปรู้ว่า จะสามารถขับเคลื่อนงานมาได้ไกลขนาดนี้ ถึงแม้โครงการบูรณาการการสร้างเสริมสุขภาวะภาคกลาง (12 จังหวัด) จะปิดโครงการลง ตามธรรมชาติของงานวิจัย แต่นั่น ไม่ได้หมายความถึง การปิดตัวลงของ“โครงการสร้างสุขภาวะชุมชน ความยั่งยืนของชุมชนคนทำดินสอพอง” เพราะถึงวันนี้ "เชื้อไฟแห่งความหวัง" ที่ถูกจุดไว้เมื่อ 7 ปีที่ผ่านมา กำลังค่อยๆลุกลามไปในชุมชนคนทำดินสอพอง บ้านหินสองก้อนและนำไปสู่การมีสุขภาวะที่ดีของคนในชุมชน
ความคืบหน้าล่าสุด (วันที่ 25 ก.ค. 55) กลุ่มชุมชนบ้านหินสองก้อน ได้จดทะเบียนเป็น “วิสาหกิจชุมชนดินสอพองสตุบ้านหินสองก้อน ตรา หนุมาน” อย่างเป็นทางการแล้ว พร้อมทั้งส่งตัวอย่าง ดินสอพองที่สตุแล้ว ไปตรวจที่อุตสาหกรรมจังหวัด เพื่อให้ได้มาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน (มผช.) ตอนนี้อยู่ระหว่างการรอผลตรวจ แต่ชุมชนไม่ละทิ้งโอกาส ระหว่างการดำเนินการตรวจสอบผลิตภัณฑ์ ได้นำดินสอพองดิบ ไปสตุที่ศูนย์วิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเทพสตรี และนำไปขายเพื่อทดสอบและหาตลาด ตอนนี้รวบรวมได้ประมาณ 500 กิโลกรัม ก้าวต่อไป ทางท่านอาจารย์ดวง แจ้งให้ทราบว่า ทางศูนย์วิทย์ฯ ยินดีให้ทาง “วิสาหกิจชุมชนดินสอพองสตุบ้านหินสองก้อน ตรา หนุมาน” ยืมเครื่องสตุ ไปใช้เพื่อสตุดินสอพองก่อน เนื่องจากจะมีการจัดงานสัปดาห์วิทยาศาสตร์ ที่เมืองทองธานี ในวันที่ 8-22 สิงหาคม 2555 ในงานนี้กลุ่มวิสาหกิจชุมชน จะนำดินสอพองสตุไปจำหน่ายอย่างเป็นทางการในนาม “วิสาหกิจชุมชนดินสอพองสตุบ้านหินสองก้อน ตรา หนุมาน”
ถึงตอนนี้ ดิฉันเอง รู้สึกยินดีกับสิ่งที่เกิดขึ้น นึกถึงใบหน้าของท่านอาจารย์ดวง ทองคำซุ่ย ผู้ซึ่งเสียสละ ทุ่มเท กับงานนี้มานานกว่า 7 ปี ถึงแม้ว่าวันนี้ ชีวิตข้าราชการของอาจารย์จะปิดฉากลงเพราะปัญหาทางด้านสุขภาพ แต่ในขณะเดียวกันก็เป็นการเปิดฉากของ “วิสาหกิจชุมชนดินสอพองสตุบ้านหินสองก้อน ตรา หนุมาน” และนำไปสู่การมีสุขภาวะที่ดีของชุมชนคนดินสอพอง ดังที่อาจารย์หวังไว้ ต้องคอยติดตามจังหวะก้าวที่จะเกิดขึ้นต่อไป
บางคนมองเห็นโอกาสและคว้ามันไว้...แต่อีกหลายคนกลับกลัวที่จะคว้าโอกาสนั้น และนั่น เป็นสิ่งที่น่าเสียดายยิ่ง
โดย กลมกลิ้ง
โดย กลมกลิ้ง
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น